„Nie umiera ten, kto trwa w sercach i pamięci naszej”

1 września 2012 roku rankiem, z Warszawy rusza do Miednoje policyjny autokar. Wśród pielgrzymujących 10 osobowa grupa licealistów tzw. klas policyjnych z Gostynina. Jadą w swoich szkolnych mundurach. Celem przeszło 24 godzinnej podróży jest Pamięć. Pamięć, to posterunek honorowy w historycznych mundurach Policji Państwowej zaciągnięty przez uczniów przy obelisku na Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje. Pamięć o bohaterach w granatowych mundurach przeniesiona na pokolenie młodych Polaków.

         Pamięć, będzie kluczowym pojęciem rozważań nad edukacją historyczną, jaką prowadzi Warszawskie Stowarzyszenie Rodzina Policyjna 1939 roku na przestrzeni ostatnich lat. Skierowana jest ona przede wszystkim do uczniów klas licealnych, w których prowadzone jest nauczanie przedmiotów zawierających wiedzę o Policji – potocznie nazywanych klasami policyjnymi. Jedno z pierwszych spotkań Stowarzyszenia z klasami policyjnymi miało miejsce podczas konferencji 5 marca 2010 w Wyższej Szkole Policji w Szczytnie 2010 roku. Spotkanie przedstawiciela WSRP 1939 r. Michała Krzysztofa Wykowskiego i komisarza Zbigniewa Bartosiaka z Komendy Powiatowej Policji w Gostyninie zapoczątkowało współpracę, która dała nowy wymiar edukacji historycznej realizowanej przez Stowarzyszenie. Od tamtego spotkania współpraca z tzw. klasami policyjnymi rozwijała się wieloaspektowo i systematycznie włączała do tego kręgu coraz większe rzesze młodych ludzi i wielu członków Stowarzyszenia.

        Szczególnym partnerem, który otworzył się na edukację historyczną związaną z Policją Państwową był i nadal jest Płocki Uniwersytet Ludowy im. Wincentego Witosa w Płocku, z jego prezesem Pawłem Kaczyńskim. Stowarzyszenie to prowadzi szkoły m.in. z tzw. klasami policyjnymi w kilku miastach i było jednym z pierwszych partnerów dla WSRP 1939 roku, z którymi nawiązano wieloletnią, systematyczną współpracę w obszarze edukacji historycznej zwieńczoną podpisaniem 5 grudnia 2015 r. porozumienia o współpracy. Współpraca ta zaowocowała wieloma wydarzeniami, które godnie kultywowały pamięć o Policji Państwowej i objęły swoim kręgiem tysiące już młodych ludzi.

Projekt z Gostynina „Młodzieżowe patrole obywatelskie” rok 2010

Unijne fundusze otwierają nieocenione możliwości działań m.in. dla stowarzyszeń i fundacji. Z możliwości takich skorzystał Płocki Uniwersytet Ludowy, który w partnerstwie z Komendą Powiatową Policji w Gostyninie i Komendą Wojewódzką Policji zs, w Radomiu zaprojektował działania, których jednym z najważniejszych było utworzenie w gostynińskim liceum pierwszej w Polsce grupy rekonstrukcji historycznej PP, składającej się z uczniów i policjantów. Inicjatorzy tego pomysłu prezes Paweł Kaczyński i komisarz Zbigniew Bartosiak doprowadzili do utworzenia plutonu umundurowanego w repliki mundurów PP z roku 1938.

       Od samego początku projektowi towarzyszyło Stowarzyszenie, którego ówczesne władze – prezes Beata Przybyszewska-Kujawa, wiceprezes Michał Krzysztof Wykowski i sekretarz Marek Kowalik zdecydowali się wesprzeć projekt. Wsparcie zamieniło się na stałą współpracę, podczas której pamięć o Policji Państwowej była pielęgnowana w środowisku młodych ludzi, dla których noszenie granatowego munduru stało się powodem do dumy.

W ciągu 1,5 roku trwania projektu niemal w każdym z jego działań poświęconych Policji Państwowej obecni byli członkowie WSPR 1939 roku, a przebieg i rozmach tych działań wygląda naprawdę imponująco.

        Począwszy od października 2010 roku ruszyły kolejne projektowe przedsięwzięcia, w których swój udział miało Stowarzyszenie. Wielkim otwarciem projektu było ślubowanie klas pierwszych szkół PUL w dniu 07.10.2010 roku, w których udział wzięli m.in. ówczesny wiceprezes Michał Krzysztof Wykowski oraz insp. Sławomir Cisowski. Uroczystość ta była otwarciem dla kolejnych działań projektowych w latach 2010/2011 w poważny sposób wspieranych przez członków Stowarzyszenia.

        Spośród tych działań wymienić można: pierwszą prezentację mundurów Policji Państwowej, wykład dla uczniów poświęcony Policji Państwowej, zorganizowanie wystawy fotograficznej Aleksandra Załęskiego „Charków, Katyń, Miednoje 1940. Na nieludzkiej ziemi”, konferencję poświęconą zbrodni katyńskiej na policjantach Policji Państwowej w dniu 06.04.2011 roku na Zamku w Gostyninie, udział grupy rekonstrukcji historycznej PP złożonej z uczniów w obchodach świąt narodowych 3 Maja i 11 Listopada, udział uczniów w  dniach 21-22.05.2011 roku w Konwencie Gier Strategicznych Grenadier, w Świętach Policji w Warszawie (23.07.11) i Radomiu (22.07.11), rekonstrukcji historycznej w Mławie 26.08.2011 roku, w obchodach otwarcia Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje w Rosji 02.09.2011 roku, w uroczystościach przy Grobie Policjanta Polskiego w Katowicach z udziałem w etiudzie insp. Grzegorza Jacha „Miednoje 1940”, czy udziałem w lekcji o historii Policji Państwowej  w dniu 30.11.2011 roku.

         Zakończenie projektu nie zakończyło wcale współpracy Stowarzyszenia z PUL-em. Wprost przeciwnie. Zdobyte doświadczenia procentowały w następnych latach i pozwoliły na objęcie działaniami edukacyjnymi także innych niż szkoły PUL-u uczniów tzw. klas policyjnych m.in. ze szkół w Mławie, Czerwińsku nad Wisłą, Płońsku.

        Spośród wymienionych przedsięwzięć na szersze omówienie z pewnością zasługuje pierwsza w historii Gostynina konferencja poświęcona Policji Państwowej połączona z wystawą fotografii Aleksandra Załęskiego.

        Konferencja niespodziewanie przybrała międzynarodowy charakter, a to za sprawą uczestnictwa w niej pani Natalii Żarowej Dyrektor Kompleksu Memorialnego Miednoje oraz Iwana Cikowa pracownika naukowego Kompleksu Memorialnego Miednoje.

        Rozpoczęcie konferencji, poprzedziło wejście na zamek pododdziału rekonstrukcji historycznej Policji Państwowej z I LO Płockiego Uniwersytetu Ludowego w Gostyninie im. Bohaterów Gostynina oraz występ Chóru Miejskiego. Gości przybyłych na otwarcie wystawy przywitali komendant powiatowy i burmistrz miasta. Następnie odbyły się prelekcje związane z wystawą i tematem konferencji. Rozpoczęło je przemówienie Zastępcy Mazowieckiego Komendanta Wojewódzkiego Policji mł. insp. Tomasza Kowalczyka, a zakończyło wręczenie prelegentom przez burmistrza pamiątek związanych z Gostyninem.

       W czasie konferencji odbyły się następujące wystąpienia prelegentów:

Aleksander Załęski - „Charków, Katyń, Miednoje 1940, na nieludzkiej ziemi”
mł. insp. Sławomir Cisowski z S.H. „Na posterunku” - „Ci, co przeżyli…”
Beata Przybyszewska- Kujawa Prezes WSRP 939 r - „Klucze z Miednoje”

dr Barbara Konarska-Pabiniak - „Relacja z pobytu w Katyniu w 1995 r. Policja Państwowa w Gostyninie w XX-leciu międzywojennym i w 1945 r.”
kom. Zbigniew Bartosiak, Komenda Powiatowa Policji w Gostyninie - „Bohaterowie niezapomniani”
insp. Grzegorz Jach, Pełnomocnik Komendanta Głównego Policji – „Policyjne znaki pamięci”.

       Wystawę fotografii „Charków, Katyń, Miednoje 1940. Na nieludzkiej ziemi”, można było oglądać w gostynińskim zamku do 21.04.2011 r. od poniedziałku do piątku w godzinach 9-14.30. Zorganizowane były lekcje dla uczniów gostynińskich szkół z udziałem kom. Zbigniewa Bartosiaka z KPP w Gostyninie.

        Na zaproszenie Warszawskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 roku, delegacja uczniów z Gostynina poleciała odwiedzić Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje w Rosji. 02.09.2011 roku i wzięła udział w uroczystościach związanych z 11. rocznicą otwarcia Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje. Uroczystości rozpoczęła msza, którą celebrował Biskup Polowy Wojska Polskiego – ks. biskup Józef Guzdek. Uczniowie z I LO PUL w Gostyninie Aleksander Pradun, Tomasz Dyszkiewicz i Hubert Kowalczyk dostąpili zaszczytu prezentowania podczas uroczystości sztandaru Stowarzyszenia.

        Wydarzenie to, było zapowiedzią kolejnego działania w wyjątkowo edukacyjnym wymiarze. W 2012 roku dzięki zaangażowaniu Stowarzyszenia, na pielgrzymkę do Miednoje pojechała 10 osobowa grupa uczniów gostynińskiego PUL-u, która brała udział w zwiedzaniu klasztoru w Ostaszkowie oraz zaciągnęła posterunek honorowy przy obelisku na Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje.

         Te i wiele innych działań skierowanych do młodzieży miały przede wszystkim na celu propagowanie wiedzy o historii Policji Państwowej oraz kultywowanie pamięci o policjantach PP – ofiarach zbrodni katyńskiej. Dzięki wysiłkowi władz Stowarzyszenia setki młodych ludzi wchodzących w dorosłość „zostało wyposażonych” w prawdę i pamięć.

PaT – przystanki także z Policją Państwową

Praktyczny wymiar społecznego zaangażowania uczniów klas policyjnych można przedstawić na podstawie działań prowadzonych w ramach ogólnopolskiego programu Komendy Głównej Policji Profilaktyka a Ty¹, a w szczególności jednego z jego obszarów - Przystanku PaT². Podczas Przystanków PaT w Ostrowi Mazowieckiej, Lublińcu, Łodzi, Koninie oraz jubileuszowego X Przystanku PaT w Warszawie, które zgromadziły ponad 2000 tys. młodych ludzi, działały młodzieżowe PaTrole składające się z uczniów klas policyjnych. „PaTrolowcy” wspomagali bezpieczeństwo i komunikację wewnętrzną, a w czasie wolnym od swoich „służbowych” obowiązków uczestniczyli w przygotowanych warsztatach wiedzy
o Policji. Warsztaty te miały wielopłaszczyznowy wymiar – od historii Policji, przez wiedzę
o postępowaniu kwalifikacyjnym do służby w Policji, aż po warsztat z ratownictwa pola walki. Warsztaty wspierali członkowie Warszawskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 roku, Stowarzyszenia Generałów Policji RP oraz policyjni eksperci. I tak podczas VIII Przystanku PaT w Łodzi w dniach 9-13 lipca 2013 roku w warsztatach historycznych uczestniczył m. in insp. Sławomir Cisowski.

Rok później w Koninie na IX Przystanku PaT o historii Policji i Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje opowiadał komisarz Zbigniew Bartosiak oraz przedstawiciel Stowarzyszenia Generałów Policji RP pan generał Tadeusz Budzik. Słuchaczami zgodnie z tradycją przystankową była młodzież z klas policyjnych zaangażowana w PaTroll.

Szczególną rolę w powyższych działaniach należy przypisać insp. Grzegorzowi Jachowi z Gabinetu Komendanta Głównego Policji, który przez liczne działania w ramach PaT i poza nim wspierał edukację historyczną i obywatelską w klasach policyjnych. Efektem jego zaangażowania było wydanie w roku 2014 przez Warszawskie Stowarzyszenie Rodzina Policyjna 1939 r. i Gabinet Komendanta Głównego Policji pakietu edukacyjnego Ostaszków, Twer, Miednoje, który zawiera trzy pozycje filmowe (Wigilia w Ostaszkowie, Miednoje 1940, Czekałam jak Penelopa) oraz wkładkę z informacją o historii PP.

Filmowa premiera „pakietu” odbyła się 19.11.2014 roku podczas nadania auli wykładowej Wydziału Doskonalenia Zawodowego KSP na terenie OPP w Piasecznie imienia inspektora PP Karola Fuchsa. Inicjatywa została przygotowana przez insp. Sławomira Cisowskiego, insp. Grzegorza Jacha, nadkom. Zbigniewa Bartosiaka i prezesa Michała Krzysztofa Wykowskiego. W uroczystości wzięła udział kilkudziesięcioosobowa grupa uczniów klas policyjnych z Mławy, Gostynina, Warszawy. Uczniowie wzięli również udział w lekcji o historii Policji Państwowej „Policyjnym rowerem przez dwudziestolecie międzywojenne” przeprowadzonej przez nadkom. Zbigniewa Bartosiaka wspieranego przez rekonstruktorów PP z Radomia z Pawłem Łukiem Murawskim na czele.

Wymienione wyżej przedsięwzięcia nie wyczerpują tematu, są raczej próbą wykazania jak bardzo Stowarzyszenie zaangażowało się w działania edukacyjne związane z historią PP i jej tragicznymi losami. Aby dopełnić obraz tego zaangażowania - należy ocenić efekty.

Do nich z pewnością należy zainteresowanie młodych ludzi działaniem w Stowarzyszeniu i propagowaniem lokalnie jego statutowych działań. Młodzież, która najpierw w szkolnych lub historycznych mundurach staje w jednym szeregu z członkami Stowarzyszenia i policjantami to obraz sukcesu wychowawczego. I nie jest to sukces jednorazowy, ale sukces procesu dydaktycznego i wychowawczego jakim niewątpliwie jest działanie na rzecz klas policyjnych. Ten sukces ma swój obraz podczas niemal każdej ważnej dla Stowarzyszenia uroczystości. To uczniowie i policjanci dumnie niosący sztandar Stowarzyszenia i wstępujący do niego jako członkowie. To rozwój rekonstrukcji historycznej wśród młodzieży i powstające nowe grupy jak chociażby w Czerwińsku nad Wisłą czy w Płońsku. To wystawy Aleksandra Załęskiego „wędrujące” po całym kraju i spotykające rzesze młodzieży, to w końcu tak znaczące inicjatywy jak projektowanie nadania imienia szkołom (w Poznaniu imienia Policji Państwowej czy w Lublinie imienia Stanisławy Filipiny Paleolog).

Ogromny wysiłek Stowarzyszenia jest efektywny w wymiarze przekazywania Pamięci i efektowny w wielorakich formach tego przekazu. To efekt otwarcia się Stowarzyszenia na młode pokolenia, które chociaż nie zawsze związane rodzinnie z PP, dzięki obecności wśród nich ludzi w granatowych mundurach znajdują autorytety łączące wczoraj i dziś.

 

1 Ideą Programu jest budowanie ogólnopolskiej społeczności młodych ludzi, promującej wśród swoich rówieśników modę na życie wolne od przemocy i uzależnień. Program PaT realizowany jest przez cały rok jednocześnie w kilku obszarach: programów PaT/M dla młodzieży, programów PaT/R dla rodziców, szkolenia eksperckiego PaT/E dla nauczycieli, pedagogów i policjantów, szkolenia liderów PaT/L oraz praktyk studenckich (Deklaracja Akademicka). Przez 10 lat działania Programu Profilaktyka a Ty powstało 98 grup młodzieżowych PaT, a uczestnikami projektu w latach 2006 – 2015 było ponad 400 tysięcy osób w całym kraju).

2Społeczność programu „Profilaktyka a Ty” spotyka się na regionalnych oraz na ogólnopolskim Przystanku PaT. Na ogólnopolskim Przystanku przez kilka dni odbywają się bezpłatne warsztaty artystyczne prowadzone przez zawodowych instruktorów. W programie przewidziane są również warsztaty profilaktyczne, rozmowy filozoficzne, koncerty oraz spektakle w wykonaniu młodzieżowych grup teatralnych z całej Polski. Akcję Przystanek PaT odwiedzili obserwatorzy z Niemiec, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Portugalii, Danii, Norwegii, Ukrainy, Litwy i Węgier. Warsztaty artystyczne prowadzili zawodowi instruktorzy z Polski, a także ze Słowacji, Brazylii, Kuby, Izraela, Rosji i Niemiec.

 

Warszawa, grudzień 2015                                                                      Zbigniew Bartosiak